مناطق گردشگری شهرستان فیروزکوه
معرفی مناطق گردشگری شهرستان فیروزکوه
فیروزکوه یکی از شهرهای بزرگ استان تهران است که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، همیشه در طول تاریخ مورد توجه اقوام گوناگونی بوده است. این شهر در منتهی الیه شمال شرقی استان تهران واقع شده و از شمال و شرق به شهرستان سوادکوه استان مازندران، از جنوب و جنوب شرقی به شهرستان سرخه استان سمنان و از غرب به شهرستان دماوند محدود می‌شود. این شهرستان بر روی بخشی از سلسله البرز مرکزی قرار گرفته و به همین دلیل دارای ناهمواری‌های بسیاری است.
این منطقه باستانی با بسیاری از اساطیر و داستان‌های مرتبط به کوه دماوند مرتبط است. فیروزکوه در گذشته یکی از شهرهای بزرگ ایران بود و دارای کاروان‌سرایی بود که پس از حمله مغول ویران شد. این شهرستان دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوانی است که از جمله آن‌ها می‌توان به 35 امامزاده، 28 قلعه، 7 گورستان و زیارتگاه، 18 محوطه باستانی تاریخی و اسلامی، 3 غار و دژ طبیعی، 2 پل تاریخی، یک مسجد تاریخی، 8 کاروانسرا و 18 برج آرامگاهی اشاره کرد.
تابستان‌های این منطقه گرم و زمستان‌های آن سرد است. عموماً در فصل گرما گردشگران بسیاری از تهران و اطراف به این منطقه سفر می‌کنند تا از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی آن بازدید کنند. فیروزکوه به دلیل شرایط توپوگرافی، از مناطق طبیعی بکر استان تهران محسوب می‌شود و یکی از زیستگاه‌های مهم حیات وحش به شمار می‌رود.
تنگه واشی فیروزکوه
تنگه واشی از مهم‌ترین جاهای دیدنی فیروزکوه برای طبیعت‌گردی محسوب می‌شود که هر تابستان میزبان جمع کثیری از گردشگران است. این تنگه در حدود ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان فیروزکوه قرار دارد و با دیواره‌های صخره‌ای بلند به ارتفاع حدود ۱۰۰ متر، محل عبور رودخانه‌ای است که از کوه‌های واشی سرچشمه می‌گیرد و از میان دشت می‌گذرد.
یکی از تفریحات گردشگران، گذر از میان آب‌های این رودخانه است که در تابستان میزان آب آن به حداقل می‌رسد. تنگه واشی از دو تنگه تشکیل شده است. بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار دارد که حدود دو کیلومتر با تنگه اول فاصله دارد. در انتهای تنگه دوم، آبشاری به ارتفاع ۱۵ متر وجود دارد که زیبایی خاصی به آن بخشیده است.
در کنار زیبایی‌های طبیعی این تنگه، آثار باستانی نیز دیده می‌شود. یکی از سه کتیبه مشهور دوران قاجار در این تنگه به دستور فتحعلی شاه حکاکی شده است. این کتیبه با ابعاد حدوداً هفت متری، وقایع دوران فتحعلی شاه را روایت می‌کند و قدمت آن حدود ۱۸۵ سال است. این کتیبه در قسمتی از کوه حکاکی شده است که دور از گزند بارش باران و آفتاب بوده است، هرچند توسط گردشگران آسیب‌هایی دیده است.
غار بورنیک
غار بورنیک در ارتفاعات کوهستانی به نام «بورنی» یا «بورنیک» واقع شده و در فاصله ۲۳ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فیروزکوه و ۶ کیلومتری روستای زیبای هرانده قرار دارد. این غار در ۱۳۵ کیلومتری شرق تهران قرار گرفته است.
دهانه اصلی غار در فراسوی رودخانه واقع شده است و موقعیت قرارگیری آن، شاید در عصر غارنشینی و دوران شکار در ایران، مکانی امن برای زندگی و پناه گرفتن بوده است. غار بورنیک از سه تالار بزرگ تشکیل شده که بر بالای هرکدام از تالارها، طاق دیس‌هایی دیده می‌شود. روی سقف این طاق دیس‌ها، گسل یا شکاف‌های عمیقی وجود دارد که نشان‌دهنده قدمت آن‌ها است. دیوارهای درون غار پوشیده از چکنده‌های گل کلمی، نخودی، سفید رنگ و صورتی است که زیبایی خاصی به غار بخشیده است.
قطعات سفالینه شکسته شده و پراکنده‌ای در این غار کشف شده که نشان می‌دهد انسان‌هایی پیش از تاریخ در آن زندگی می‌کرده‌اند. اهالی منطقه، وجه تسمیه غار را این‌گونه بیان می‌کنند که “بور” به‌معنای گودال است و به همین دلیل از آن با نام «گودال نیک» یاد می‌کردند. برخی دیگر “بور” را تغییر یافته واژه “بار” می‌دانند که به‌معنای «محل امن» استفاده می‌شده است.
راه دسترسی به غار بورنیک از طریق جاده تهران – فیروزکوه قبل از تونل نمرود و به سمت روستای هرانده است. پس از عبور از این روستا و ارتفاعات رودخانه حبله رود، به غار بورنیک می‌رسید.
چشمه خمده
چشمه خمده که در فصل بهار و تابستان مورد توجه گردشگران است، خواص درمانی بسیاری دارد. از آب این چشمه برای درمان بیماری‌های مفاصل، استخوان و بیماری‌های پوستی استفاده می‌شود.
این چشمه در فاصله ۱۵ کیلومتری جاده تهران – فیروزکوه و در مسیر رودخانه حبله رود، نزدیک روستای خمده واقع شده است. فاصله این چشمه تا جاده فیروزکوه – زرین دشت ۵ کیلومتر است. طبق گفته‌های اهالی قدیمی شهرستان فیروزکوه، آب این چشمه برای درمان زردی نیز کاربرد دارد.
قلعه لاجورد
قلعه لاجورد از آثار مهم تاریخی شهرستان فیروزکوه به شمار می‌رود که قدمت آن به دوران ساسانیان پیش از تاریخ اسلام می‌رسد و تا قرن هفتم یا هشتم همچنان مورد بهره‌برداری بوده است. این قلعه تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه لاجورد در بخش مرکزی شهرستان فیروزکوه و در روستای سرانزا واقع شده است. این اثر در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۴۱۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. فردوسی، شاعر بزرگ ایران، از این قلعه در شاهنامه یاد کرده است.
تنگه میشینه مرگ
تنگه میشینه مرگ که از آن با عنوان چهارمحال تهران نیز یاد می‌شود، یکی از دیدنی‌های طبیعی شهرستان فیروزکوه است. این تنگه در مرز تهران و مازندران، در میان کوه‌ها قرار دارد و مقصدی جذاب برای علاقه‌مندان به سفرهای مهیج به شمار می‌رود. برای دیدن این تنگه باید به فیروزکوه سفر کنید و از سه‌راهی به سمت روستای لزور بروید.
نامگذاری این منطقه از ترکیب دو کلمه “میش” و “مرگ” گرفته شده است. “میش” به‌دلیل وجود مجسمه‌های میش در راه مخفی تا قله است و “مرگ” به‌دلیل وجود چشمه‌ای در نزدیکی قله که آب آن برای پرندگان مضر بوده و باعث مرگشان می‌شود.
در مسیر دسترسی به تنگه، آبشارهای متعدد کوتاهی قرار دارند که زیبایی خاصی به این منطقه بخشیده‌اند. بهترین زمان سفر به تنگه میشینه مرگ از اواسط اردیبهشت تا اواخر تابستان است، زمانی که می‌توانید از هوای ییلاقی، مناظر سرسبز و بکر، و مسیر سنگلاخی و مهیج این منطقه لذت ببرید.
برج سنگی دیده بانی مزداران
برج سنگی دیده‌بانی مزداران که نامش را از روستای مزداران گرفته، از آثار تاریخی شهرستان فیروزکوه است که به ثبت ملی رسیده است. این برج تاریخی بر بلندای یک صخره سنگی قرار دارد و از لاشه سنگ، ملات گچ و ساروج به‌صورت هشت ضلعی ساخته شده است.
پلان برج مزداران به صورت هشت ضلعی است، اما چهار ضلع آن در قسمت جنوبی به‌طور کامل فرو ریخته است. ورودی برج در ضلع جنوب قرار داشته و در بالای آن یک پنجره مستطیل شکل با یک تخته چوب پهن نصب شده است. در اضلاع داخلی برج، چهار طاق‌نما وجود دارد که بالای هرکدام تزئیناتی به‌صورت کنگره ایجاد شده و بالای هرکدام یک حفره کوچک دیده می‌شود. سقف این برج گنبدی شکل و از نوع دو پوش بوده که تنها بخش داخلی گنبد باقی مانده است.
برج سنگی مزداران به احتمال زیاد برای حفاظت از روستا و قلعه‌ای که در نزدیکی آن قرار دارد، مورد استفاده قرار می‌گرفته است. با توجه به مصالح به کار رفته و قدمت قلعه باباریش در نزدیکی آن، می‌توان تاریخ ساخت برج را به قرن هفتم یا هشتم هجری نسبت داد. این اثر در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به‌طور کامل مرمت و بازسازی شده است.
برای بازدید از این مکان نیازی به پرداخت هزینه نیست و در هر زمانی می‌توانید از آن دیدن کنید. بازدید از برج مزداران امکان استفاده از فضای طبیعی اطراف را نیز فراهم می‌کند. این برج در نزدیکی روستای مزداران فیروزکوه قرار دارد و بهترین راه دسترسی به آن استفاده از خودرو شخصی است.
گدوک یا گردنه گدوک
روستای گدوک در استان فیروزکوه، در مرز میان تهران و مازندران واقع شده است. با ارتفاع ۲۲۰۰ متر از سطح دریا، این روستا در تابستان‌ها نیز دارای آب‌وهوای خنک و دل‌چسب است. با وجود شباهت‌های فرهنگی و طبیعی با استان مازندران، گدوک جزو توابع استان تهران محسوب می‌شود.
یکی از ویژگی‌هایی که روستای گدوک را معروف کرده است، گردنه و تونل گدوک است. گردنه گدوک که از معروف‌ترین بخش‌های جاده فیروزکوه است، در بیشتر ایام سال هوای خنک و مناظر باشکوهی دارد و یکی از نقاط پرطرفدار مسافران مسیر تهران-مازندران است. این گردنه به عنوان مرتفع‌ترین بخش جاده فیروزکوه و مرز میان دو استان تهران و مازندران شناخته می‌شود.
دسترسی مناسب، زیبایی‌های طبیعی، آب‌وهوای خنک و مطبوع و جاذبه‌های تاریخی متعدد، منطقه گردنه گدوک را در میان گردشگران محبوب کرده‌اند. آش رشته و آش دوغ سنتی و هیزمی در آشکده‌های متعدد گردنه گدوک طبخ و سرو می‌شود. جاده فیروزکوه از میان روستای گدوک می‌گذرد و گردنه گدوک نامی است که برای بخشی از این جاده در محدوده روستای گدوک تا روستای دوگل انتخاب کرده‌اند.
دریاچه سد نمرود
در شهرستان فیروزکوه روستایی خوش آب و هوا به نام روستای سله بن و با قدمتی 3000 ساله وجود دارد. در سال 1384 در دو کیلومتری روستای سله بن ساخت سدی از نوع مخزنی با نام ( سد نمرود ) روی رودخانه حبله رود آغاز شد. در سال 1390 حدود 65 درصد مراحل ساخت سد نم رود پیشرفت کرد و این سد در سال 1400 به بهره برداری رسید.سد نمرود ، مخزنی 119 میلیون متر مکعب ظرفیت دارد و بدنه این سد خاکی و هسته ای از خاک رس می باشد. بلندی این سد از پی 82 متر و پهنای تاج آن 12 متر است.
سد نمرود یکی از پدیده ای مصنوعی است که با طبیعت زیبای اطراف خود عجین شده است. یکی از اهداف ساخت این سد تامین آب آشامیدنی شهرستان گرمسار و آب مورد نیاز کشاورزان دشت چزکین ، شهرستان فیروزکوه ، روستای سله بن و شهر ارجمند می باشد.
فیروزکوه و مناطق اطراف دریاچه سد نمرود در بهار و تابستان هوای خنک و مطلوبی دارد ، بهترین زمان برای بازدید از این دریاچه از نیمه اردیبهشت تا نیمه شهریور ماه می باشد.
تله‌کابین سیب لند
تله‌کابین سیب‌لند، با تجهیزات مدرن و در منطقه‌ای کوهستانی واقع شده، یکی از مرتفع‌ترین و طولانی‌ترین تله‌کابین‌های جهان به شمار می‌آید. این تله‌کابین که با مشاوره و اجرای یکی از برترین شرکت‌های حمل و نقل کابلی جهان ساخته شده، به لحاظ تکنولوژی و ایمنی در بالاترین سطح قرار دارد.
مسیر تله‌کابین سیب‌لند به گردشگران این امکان را می‌دهد که در زمانی کوتاه به ارتفاعات کوهستان برسند و از چشم‌انداز جذاب قله دماوند، دوازدهمین قله مرتفع دنیا، لذت ببرند. در طول مسیر، مناظر زیبای باغات میوه و دریاچه سد نمرود روستای سله بن نیز به چشم می‌خورد.
تله‌کابین سیب‌لند دارای کابین‌های VIP و CIP است که امکان سرو غذا و برگزاری جشن در آن‌ها وجود دارد. این تله‌کابین همچنین به کابین‌های شیشه‌ای مجهز شده است تا مسافران بتوانند از مناظر دامنه‌های قله دماوند بیشترین لذت را ببرند.
علاوه بر تله‌کابین، مجموعه بین‌المللی سیب‌لند دارای یکی از مرغوب‌ترین پیست‌های اسکی در ایران است که قابلیت تبدیل به پیست اسکی روی چمن و سایت پروازی پاراگلایدر را نیز دارد.
